Haluksy – objawy, przyczyny i leczenie operacyjne oraz pozaoperacyjne

Czym są haluksy?

Haluksy, czyli paluchy koślawe, to jedna z najczęstszych deformacji stopy. Polegają na stopniowym odchylaniu dużego palca w kierunku pozostałych palców, co prowadzi do powstania charakterystycznego zgrubienia po wewnętrznej stronie stopy. Zmiana ta ma nie tylko wymiar estetyczny – z czasem powoduje ból, trudności w poruszaniu się oraz poważne ograniczenia w codziennym życiu.

Haluksy rozwijają się stopniowo, zwykle przez wiele lat. Początkowo są jedynie niewielką niedogodnością, jednak nieleczone mogą prowadzić do nasilonego bólu, stanów zapalnych i poważnych deformacji całej stopy.

Objawy haluksów

Pacjenci zgłaszający się do lekarza najczęściej zauważają:

ból w okolicy dużego palca – początkowo tylko po dłuższym chodzeniu, później również w spoczynku,
widoczne zgrubienie u podstawy palca, które ociera się o buty i powoduje stan zapalny,
pogłębiającą się deformację – paluch „nachodzi” na sąsiednie palce, powodując ich zniekształcenie,
modzele i odciski spowodowane nienaturalnym obciążeniem stopy,
trudności w doborze obuwia, szczególnie eleganckiego lub wąskiego,
w zaawansowanych przypadkach – zmianę sposobu chodzenia, a nawet bóle kolan, bioder czy kręgosłupa.

Etapy rozwoju haluksów

Początkowy – niewielkie odchylenie palucha, sporadyczny ból, szczególnie przy noszeniu ciasnych butów.
Średniozaawansowany – widoczny guz kostny, palec nachodzi na drugi, ból pojawia się regularnie.
Zaawansowany – duża deformacja, silny ból, ograniczona sprawność, problemy z chodzeniem nawet na krótkie dystanse.

Dlaczego powstają haluksy?

Do najczęstszych przyczyn należą:

predyspozycje genetyczne – luźniejsze więzadła, budowa stopy sprzyjająca deformacjom,
nieodpowiednie obuwie – wąskie czubki, wysokie obcasy i szpilki,
płaskostopie poprzeczne,
urazy i mikrourazy stopy,
choroby reumatyczne (np. RZS),
nieprawidłowe obciążenie stopy podczas chodzenia.

Leczenie pozaoperacyjne (zachowawcze)

W początkowych stadiach stosuje się metody, które mają na celu złagodzenie objawów i spowolnienie postępu choroby. Należą do nich:

odpowiednio dobrane, wygodne obuwie z szerokim przodem,
wkładki ortopedyczne,
fizjoterapia: terapia manualna, ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy, ćwiczenia rozciągające,
farmakoterapia (leki przeciwzapalne i przeciwbólowe przy dużym bólu).

Metody te pomagają zmniejszyć dolegliwości, ale nie cofają deformacji.

Leczenie operacyjne – operacja haluksów

W przypadku zaawansowanej deformacji jedyną skuteczną metodą jest operacja haluksów. Obecnie stosuje się kilkadziesiąt technik chirurgicznych, a wybór zależy od stopnia zaawansowania zmian i wieku pacjenta.

Do najczęściej wykonywanych zabiegów należą:

osteotomie – przecięcie i odpowiednie ustawienie kości, aby przywrócić prawidłową biomechanikę stopy,
artrodeza (usztywnienie) stawu śródstopno-paliczkowego – stosowana w zaawansowanych przypadkach ze zmianami zwyrodnieniowymi.

Rehabilitacja po operacji haluksów

Po zabiegu konieczna jest odpowiednia rekonwalescencja. Pacjent najczęściej nosi specjalne obuwie pooperacyjne przez 6-7 tygodni. Ważne są:

ćwiczenia poprawiające zakres ruchu w stawie,
fizjoterapia przyspieszająca gojenie i zmniejszająca obrzęk,
stopniowe obciążanie stopy.

Większość pacjentów wraca do normalnej aktywności po około 2–3 miesiącach, a pełny efekt estetyczny i funkcjonalny widoczny jest po kilku miesiącach.

Profilaktyka – jak zapobiegać haluksom?

Choć predyspozycji genetycznych nie da się zmienić, wiele można zrobić, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju haluksów:

noszenie wygodnego, szerokiego obuwia,
unikanie długotrwałego chodzenia w szpilkach,
utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
ćwiczenia wzmacniające mięśnie stopy i łydki,
regularne kontrole ortopedyczne, jeśli w rodzinie występowały deformacje stóp.

Podsumowanie

Haluksy to schorzenie, które rozwija się powoli, ale konsekwentnie pogarsza jakość życia. Początkowo można stosować metody zachowawcze, jednak w zaawansowanych przypadkach jedynym skutecznym rozwiązaniem jest operacja haluksów. Dzięki nowoczesnym technikom chirurgicznym zabiegi są coraz mniej inwazyjne, a powrót do pełnej sprawności – szybszy niż kiedykolwiek wcześniej.

Artykuł we współpracy z: